الثقلین

الثقلین

۱۲ مطلب با کلمه‌ی کلیدی «قرآن» ثبت شده است

۱۳
آبان
۹۳

روش فهم قرآن ازنظرملاصدرا

و من أراد أن یتقحّم لجة هذا البحر العمیق و یخوض غمرته خوض الجسور لا خوض الجبان الحذور، کان یجب علیه أولا أن یطلع علی سائر التفاسیر و یتفحّص عن عقیدة کل فرقة من فرق اثنین و سبعین و یستکشف أسرار مذهب کل طائفة من طوائف المسلمین. لیمیز بین محقّ و مبطل و متدیّن و مبتدع و....ص31

فإذابلغ إلی هذا المقام من التحیّر و الانضجار و الانکسار و التهب نار نفسه الکامنة فیه لغایة الاضطرار و اشتعل کبریت قلبه نارا من حدّة غضبه علی نفسه لما رآها بعین النقص و الاحتقار و کان زیت نور الایمان فی قلبه یکاد یضی‏ء و لو لم تمسسه نار فوقع علیه نور الأنوار و انکشف له سرّ من عالم الأسرار رأی بذلک النور الجلیّ أصل کل نظر دقیق و شاهد بذلک السرّ الخفیّ غایة کلّ شک و تحقیق و نهایة کلّ مبحث عمیق و به یحصل له الاقتدار علی معرفة أسرار القرآن العظیم و استیضاح لطائف کتاب اللّه العلیم و معجزة رسوله الکریم علیه و آله الصلوة و التسلیم.

فعند ذلک یخوض فیه و یغوص فی بحار معانیه و یستخرج دررا و یواقیت ینعکس لمعانها علی أعین الناظرین فی سواحله و أسماع الواقفین علی حوالیه و ما ینکشف منها للآدمیّین فهو قدر یسیر بالاضافة إلی ما لم ینکشف. لأنه مما استأثره اللّه بعلمه فربما تجد أیّها الناظر بعین المروّة و الإشفاق من هذا الجنس فی هذه الأوراق إن کنت من أهله. و إلّا فغضّ بصرک عن ملاحظة أسرار معرفة اللّه و لا تنظر إلیها و لا تنسرح فی میدان معرفة معانی الوحی و القرآن، و اشتغل بأشعار شعراء العرب و غرائب النحو و علوم الأدب و الفروع، و نوادر الطلاق و العتاق، و حیل المجادلة فی البحث و المراوغة فی الکلام و سائر الحکایات و المواعظ التی فیها مصیدة العوام و مجلبة الجاه و الحطام و الغلبة فی الخصام فذلک ألیق بک فإنّ قیمتک علی مقدار همّتک و قصدک علی سمت رتبتک و لا ینفعکم نصحی ان أردت ان انصح لکم ان کان اللّه یرید ان یغویکم من یشأ اللّه یضلله و من یشأ یجعله علی صراط مستقیم.

تفسیر القرآن الکریم (صدرا)، ج‏1، ص: 31و32

  • سجاد رحیمی
۱۹
مرداد
۹۳

أما بعد: فیقول أفقر خلق اللّه و أحوجهم المستغنی بتأیید مولاه عمّا عداه، و المکتفی بنور هداه عمن سواه- محمد الموسوم بصدر الدین القوامی- قوّمه اللّه بلطفه الاعتصامی:

أوصیکم- أیها الإخوان الباحثین عن دقائق معرفة اللّه و ملکوته بقوة التفکر و الانتقال، المتحیرین أن تقصدوا جوّ الملکوت و تطیروا سماء قدس اللاهوت بجناحی الوهم و الخیال- علیکم بحبل القرآن إن أردتم أن ترتقوا فی الأسباب، فإن من لم یعتصم بحبله فهو جند ما هنالک مهزوم من الأحزاب، مخذول عند اولی البصائر و الألباب فی جمیع الطرائق و الأبواب و إن من لم یحکّم أولا قواعد ظواهر التنزیل و أرکان بدایاته، و لم یتمرّن بالعمل بأحکامه و آدابه عند سماع آیاته- حتى اللغة و القراءة و الترتیل- فهو حریّ بأن لا یبلغ نهایاته، بل علیه أن یقف عند ظواهر الشریعة موفیا حقوقها إذ لم یرزق من لوامع أنوار الطریقة شروقها و بروقها و إلا فیقطع الشیطان طریقه بدقائق کیده و جلائله، و لا یبالی فی أیّ واد یهلکه أو یصیده بشرکه و حبائله.

ثم أقول لطائفة أخرى من إخوان الایمان، الذین رزقهم اللّه فطنة یمکن لهم بها الارتقاء إلى مدارج العلم و العرفان، إذا سلکوا طریق الصدق فی الإیقان: إلى کم ترغبون عن لباب القرآن الذی هو شفاء و رحمة للقلوب و الصدور إلى التبن و القشور الذی فیه متاع لکم و لأنعامکم و أجسامکم التی هی آلات القبور و تنسلون (یتسلّلون- ن) بالقرطاس المنقوش عن الرقّ المنشور؟  حتّام تطوفون على سواحل ظواهر التنزیل، و تعرضون عن غوص بواطن التأویل؟

أما حان لکم أن تغبطوا لمن غاص فی عمق نیل التنزیل لنیل جواهر ما أودعه اللّه على لسان جبرئیل؟ إلى کم تقتصرون عن الوصول إلى غررها و زواهرها بإدمان النظر و الفکر إلى سواحلها و ظواهرها؟ أَ لَمْ یَأْنِ لِلَّذِینَ آمَنُوا أَنْ تَخْشَعَ قُلُوبُهُمْ لِذِکْرِ اللَّهِ و أن تصرفوا هممهم فی التقرب إلیه و الابتغاء لوجهه دون من سواه؟

  تفسیر القرآن الکریم (صدرا)،انتشارات بیدار/قم/1366 / ج‏6، ص: 141

  • سجاد رحیمی
۰۱
مرداد
۹۳

نخست باید بگوئیم: تفسیر که بمعناى بیان معانى آیات قرآنى، و کشف مقاصد و مدالیل آنست، از قدیمى‏ترین اشتغالات علمى است، که دانشمندان اسلامى را به خود جلب و مشغول کرده است. و تاریخ این نوع بحث که نامش تفسیر است، از عصر نزول قرآن شروع شده، و این معنا از آیه: (کَما أَرْسَلْنا فِیکُمْ رَسُولًا مِنْکُمْ، یَتْلُوا عَلَیْکُمْ آیاتِنا، وَ یُزَکِّیکُمْ وَ یُعَلِّمُکُمُ الْکِتابَ وَ الْحِکْمَةَ، هم چنان که در شما رسولى از خود شما فرستادیم، تا بر شما بخواند آیات ما را، و تزکیه ‏تانمیشود، چون مى ‏فرماید: همان رسولى که کتاب قرآن به او نازل شد، آن کتاب را به شما تعلیم مى ‏دهد.

ترجمه تفسیر المیزان‏ علامه طباطبایى- سید محمد باقر موسوى همدانى‏-دفتر انتشارات اسلامى‏ قم‏ چاپ: پنجم‏-1374 ش-ج1-ص7‏

  • سجاد رحیمی
۳۱
تیر
۹۳

...در فهم معارف قرآن کریم نه بهره‏مندی از فرهنگی خاص شرط است، تا بدون آن نیل به اسرار قرآنی میسور نباشد و نه تمدّن ویژه‏ای مانع، تا انسانها با داشتن آن مدنیّتِ مخصوصْ از لطایف قرآنی محروم باشند و یگانه زبانی که عامل هماهنگی جهان گستردهٴ بشری است، زبان «فطرت» است که فرهنگ عمومی و مشترک همهٴ انسانها در همهٴ اعصار و امصار است و هر انسانی به آن آشنا و از آن بهره‏مند است و هیچ فردی نمی‏تواند بهانهٴ بیگانگی با آن را در سر بپروراند و دست تطاول تاریخ به دامان پاک و پایه‏های استوار آن نمی‏رسد، که خدای فطرت آفرین آن را از هر گزندی مصون داشته است: ﴿فأقم وجهک للدّین حنیفاً فطرت الله الّتی فطر النّاس علیها لا تبدیل لخلق الله ذلک الدّین القیّم[1].

مراد ما از «زبان قرآن» در این مقال، لغت و ادبیّات نیست؛ زیرا روشن است که معارف قرآن کریم در چهرهٴ لغت و ادبیّات عربی بر انسانها نمودار گشته است و غیر عرب‏زبانان، پیش از فراگیری زبان و ادبیات عربی با لغت قرآن کریم ناآشنایند.

مراد ما از زبان قرآن و مردمی بودن آن، سخن گفتن به فرهنگ مشترک مردم است. انسانها گرچه در لغت و ادبیات از یکدیگر بیگانه‏اند و در فرهنگهای قومی و اقلیمی نیز با هم اشتراکی ندارند، اما در فرهنگ انسانی که همان فرهنگ فطرتِ پایدار و تغییرناپذیر است، با هم مشترکند و قرآن کریم با همین فرهنگ با انسانها سخن می‏گوید، مخاطب آن فطرت انسانهاست و رسالت آن شکوفا کردن فطرتهاست و از این رو زبانش برای همگان آشنا و فهمش میسور عمومِ بشر است.

جهانی بودن زبان قرآن کریم و اشتراک فرهنگ آن، در چهرهٴ اجتماع دلپذیر سلمان فارسی، صُهیب رومی، بلال حبشی، اویس قرنی و عمّار و ابوذر حجازی در ساحت قدس پیامبر جهانی حضرت محمّدبن عبدالله (صلی الله علیه و آله و سلم) که شعار «أرسلتُ إلی الأبیض والأسود والأحمر» او شهرهٴ آفاق شد، متجلّی است؛ زیرا در پیشگاه وحی و رسالت که ظهور تام وحدت خدای سبحان است، «کثرت صورت» محکوم «وحدت سیرت» است و تعدّد زبان، نژاد، اقلیم، عادات و آداب و دیگر عوامل گوناگون بیرونی مقهور اتحاد فطرت درونی است.

عمومی بودن فهم قرآن و میسور بودن ادراک معارفش برای همگان در آیاتی چند تبیین شده است؛ مانند:

1 ـ ﴿یا أهل الکتاب قد جاءکم رسولنا یبیّن لکم کثیراً مما کنتم تخفون من الکتاب ویعفو عن کثیر قد جاءکم من الله نور وکتاب مبین[2].

2 ـ ﴿یا أیّها النّاس قد جاءکم برهان من ربّکم وأنزلنا إلیکم نوراً مبیناً﴾[3].

3 ـ ﴿فآمنوا بالله ورسوله والنور الذی أنزلنا[4].

4 ـ ﴿فالّذین آمنوا به وعزّروه ونصروه واتّبعوا النّور الذی أنزل معه أولئک هم المفلحون[5].

[1] ـ بحار، ج 16، ص 323. 

[2] ـ سورهٴ مائده، آیهٴ 15. 

[3] ـ سورهٴ نساء، آیهٴ 174. 

[4] ـ سورهٴ تغابن، آیهٴ 8. 

[5] ـ سورهٴ اعراف، آیهٴ 157.

                                                                                                                                          تفسیرتسنیم(آیت الله جوادی آملی)،ج 1،ص32الی34


  • سجاد رحیمی
۳۱
تیر
۹۳

قرآن کریم کتاب هدایت همهٴ انسانها در همهٴ اعصار است؛ پهنهٴ زمین و گسترهٴ زمان حوزهٴ نورافشانی خورشید هماره‏تابان قرآن کریم است. نور هدایت قرآن تا آن جا که مرز بشریت است می‏تابد: ﴿وما هی إلاّ ذکری للبشر﴾، ﴿وما هو إلاّ ذکر للعالمین﴾ و اختصاصی به عصری خاص یا اقلیمی مخصوص و یا نژادی ویژه ندارد.

خدای سبحان در تبیین قلمرو رسالت پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) می‏فرماید: ﴿وما أرسلناک إلاّ کافة للنّاس﴾. بنابراین، رسالت آن حضرت «جهان‏شمول» و «ابدی»، و کتاب او «جهانی» و «جاودانه» و قوم او نیز همهٴ افراد بشرند، نه گروهی از مردم حجاز. قلمرو انذار پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) نیز، گسترهٴ «عالمین» و همهٴ افراد بشر معرفی شده است: ﴿تبارک الذی نزّل الفرقان علی عبده لیکون للعالمین نذیراً﴾، ﴿نذیراً للبشر﴾.


تفسیرتسنیم(آیت الله جوادی آملی)،ج 1،ص32و33

  • سجاد رحیمی